Streszczenie przepisów dotyczących praw pasażerów podróżujących drogą morską w razie wypadku¹

Rozporządzenie (WE) nr 392/2009 w sprawie odpowiedzialności przewoźników pasażerskich z tytułu wypadków ma zastosowanie w państwach UE i EOG² na dzień 31 grudnia 2012 r. Uwzględnia ono niektóre postanowienia konwencji ateńskiej z 1974 r. (zmienionej protokołem z 2002 r.) dotyczące przewozu morzem pasażerów i ich bagażu.

Rozporządzenie ma zastosowanie do wszystkich przewoźników w przewozie międzynarodowym, w tym w przewozie między państwami członkowskimi UE, oraz w niektórych rodzajach przewozu krajowego, pod warunkiem że:

– statek pływa pod banderą państwa członkowskiego lub został w nim zarejestrowany, lub

– umowa przewozu została zawarta w państwie członkowskim, lub

– miejsce wyjazdu lub przeznaczenia, lub oba te miejsca, zgodnie z umową przewozu, znajdują się w państwie członkowskim.

Obejmuje ona odpowiedzialność przewoźnika za pasażerów, ich bagaż i pojazdy, jak również sprzęt do poruszania się, w razie wypadku.

Niniejsze rozporządzenie nie narusza prawa przewoźników do ograniczenia ich odpowiedzialności z tytułu wypadków zgodnie z międzynarodową konwencji o ograniczeniu odpowiedzialności za roszczenia morskie z 1976 r., zmienionej protokołem z 1996 r. w jej aktualnym brzmieniu. Wypadki w rozumieniu rozporządzenia obejmują zarówno zdarzenia „morskie”³, jak i „inne niż morskie” w trakcie przewozu.

PRAWA PASAŻERÓW

Prawo do odszkodowania za śmierć lub szkodę na osobie

Zdarzenie morskie: pasażer ma prawo do odszkodowania od przewoźnika lub ubezpieczyciela przewoźnika w wysokości do 250 000 SDR⁴ w każdym przypadku, z wyjątkiem okoliczności, na które przewoźnik nie ma wpływu (tj. działanie wojenne, klęska żywiołowa, działanie osoby trzeciej). Odszkodowanie może wzrosnąć do 400,000 SDR, chyba że przewoźnik udowodni, że do zdarzenia nie doszło z winy ani przez niedbalstwo przewoźnika.

Zdarzenie inne niż morskie: pasażer ma prawo do odszkodowania od przewoźnika lub ubezpieczyciela przewoźnika w wysokości do 400,000 SDR, jeśli udowodni, że do incydentu doszło z winy lub przez niedbalstwo przewoźnika.

Prawo do odszkodowania z tytułu utraty lub uszkodzenia bagażu kabinowego

Zdarzenie morskie: pasażer ma prawo do odszkodowania od przewoźnika w wysokości do 2 250 SDR, chyba że przewoźnik udowodni, że do zdarzenia nie doszło z winy ani przez niedbalstwo przewoźnika.

Zdarzenie inne niż morskie: pasażer ma prawo do odszkodowania od przewoźnika w wysokości do 2,250 SDR, jeśli udowodni, że do incydentu doszło z winy lub przez niedbalstwo przewoźnika.

Prawo do odszkodowania za utratę lub uszkodzenie bagażu innego niż kabinowy

Pasażer ma prawo do odszkodowania od przewoźnika w wysokości do 12 700 SDR (pojazdy, łącznie z bagażem przewożonym w pojeździe lub na nim) lub 3 375 SDR (pozostały bagaż), chyba że przewoźnik udowodni, że do zdarzenia nie doszło z winy ani przez niedbalstwo przewoźnika.

Prawo do odszkodowania za utratę lub uszkodzenie kosztowności

Pasażer ma prawo do odszkodowania od przewoźnika w wysokości do 3,375 SDR za utratę lub uszkodzenie pieniędzy, papierów wartościowych, złota, wyrobów ze srebra, biżuterii, ozdób i dzieł sztuki, z wyjątkiem sytuacji, gdy te kosztowności zostały przekazane przewoźnikowi do depozytu w celu przechowania.

Prawo pasażera o ograniczonej sprawności ruchowej do odszkodowania z tytułu utraty lub uszkodzenia sprzętu ułatwiającego poruszanie się lub innego szczególnego sprzętu

Zdarzenie morskie: pasażer ma prawo do odszkodowania od przewoźnika odpowiadającego wartości odtworzeniowej lub kosztom naprawy danego sprzętu, chyba że przewoźnik udowodni, że do zdarzenia nie doszło z winy ani przez niedbalstwo przewoźnika.

Zdarzenie morskie: pasażer ma prawo do odszkodowania od przewoźnika odpowiadającego wartości odtworzeniowej lub kosztom naprawy danego sprzętu, jeżeli udowodni, że do zdarzenia doszło z winy lub przed niedbalstwo przewoźnika.

Prawo do zaliczki w razie zdarzenia morskiego

W przypadku śmierci lub szkody na osobie pasażera, pasażer lub inna osoba uprawniona do odszkodowania ma prawo do zaliczki na pokrycie niecierpiących zwłoki potrzeb finansowych Wypłata jest obliczana na podstawie poniesionej szkody i następuje w ciągu 15 dni. W razie śmierci kwota ta wynosi co najmniej 21 000 EUR.

ELEMENTY PROCEDURY I INNE KWESTIE

Pisemne zawiadomienie

W przypadku uszkodzenia bagażu kabinowego lub innego bagażu, pasażer musi w odpowiednim czasie⁵ pisemnie zawiadomić przewoźnika. W przeciwnym razie pasażer straci prawo do odszkodowania.

Terminy korzystania z praw pasażera

Zasadniczo wszelkie powództwa o odszkodowanie przed właściwym sądem muszą być wniesione w ciągu 2 lat. Początek biegu tego terminu przedawnienia może być różny w zależności od charakteru szkody.

Wyłączenia dotyczące odpowiedzialności

Odpowiedzialność przewoźnika może zostać ograniczona, jeżeli udowodni on, że śmierć lub szkoda na osobie pasażera albo utrata lub uszkodzenie jego bagażu nastąpiły z winy lub z powodu zaniedbania pasażera. Ograniczenia dotyczące różnych kwot odszkodowania nie będą miały zastosowania, jeżeli zostanie udowodnione, że szkoda powstała wskutek działania przewoźnika lub pracownika albo agenta przewoźnika lub wykonującego przewóz, dokonanego z zamiarem spowodowania takiej szkody lub ze świadomością, że taka szkoda prawdopodobnie nastąpi.

Potrącenie

Przewoźnik i pasażer uzgodnili w warunkach przewozu, że odpowiedzialność przewoźnika będzie podlegać potrąceniu w wysokości 330 SDR w przypadku uszkodzenia pojazdu i 149 SDR na pasażera w przypadku utraty lub uszkodzenia innego bagażu, które to kwoty będą potrącane od należności za utratę lub uszkodzenie.

1 Streszczenie sporządzone zgodnie z art. 7 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 392/2009 z dnia 23 kwietnia 2009 r., (Dz.U. L 131 z 28.5.2009, s. 24) w sprawie odpowiedzialności przewoźników pasażerskich na morskich drogach wodnych z tytułu wypadków.

2 Rozporządzenie będzie miało zastosowanie do państw EOG zgodnie z decyzją Wspólnego Komitetu EOG nr 17/2011 (Dz.U. L 171 z 30.6.2011, s. 15) po dokonaniu odpowiednich notyfikacji przez zainteresowane państwa EOG.

3 „Zdarzenie morskie” dla celów niniejszego rozporządzenia obejmuje rozbicie statku, jego wywrócenie, zderzenie lub jego wejście na mieliznę, wybuch lub pożar na statku albo wadliwość statku. Wszystkie inne zdarzenia w trakcie przewozu dla celów niniejszego podsumowania są zdarzeniami „innymi niż morskie.”

4 Straty lub szkody poniesione w wyniku wypadku oblicza się na podstawie „jednostek rozliczeniowych”, którymi dla państw członkowskich będących stronami Międzynarodowego Funduszu Walutowego (wszystkie państwa członkowskie UE) są „specjalne prawa ciągnienia” (SDR). Informacje i kursy przeliczeniowe dla SDR można znaleźć na stronie: http://www.imf.org/external/np/exr/facts/sdr.htm. Na dzień 26 listopada 2012 r. 1 SDR = 1,18 EUR.

5 W razie widocznego uszkodzenia należy złożyć zawiadomienie na piśmie: w odniesieniu do bagażu podręcznego – przed opuszczeniem statku lub w trakcie tej czynności; w odniesieniu do każdego innego bagażu – przed jego odbiorem lub w trakcie. W przypadku braku widocznego uszkodzenia lub utraty bagażu należy złożyć zawiadomienie w formie pisemnej w ciągu 15 dni od opuszczenia statku lub odbioru bagażu (lub planowanego odbioru w przypadku utraty).